Chuyện kể xúc động của những CCB đi tìm đồng đội trên đất Lào

Ông Trịnh Đăng Hảo - nguyên Chính trị viên Tiểu đoàn 43, Trung đoàn 176 cho biết: “Hiện nay, nhiều đồng chí của đơn vị chúng tôi ngày xưa sẵn sàng hỗ trợ về thời gian cũng như kinh phí để trở lại Lào tìm kiếm đồng đội. Điều đó chắc chắn sẽ giúp quá trình tìm kiếm các liệt sỹ trở nên thuận lợi hơn”.  

 

Ông Trịnh Đăng Hảo (thứ 2 trái sang) cùng các CCB gặp gỡ trao đổi thông tin với lãnh đạo Mặt trận xây dựng đất nước tỉnh Xiêng khoảng

Rời quân ngũ đã gần 50 năm nhưng CCB Thái Đình Triền – Nguyên lính Tiểu đoàn 43, Trung đoàn 176 Quân tình nguyện Việt Nam tại Lào (hiện trú tại thị trấn Cẩm Xuyên - Hà Tĩnh) luôn canh cánh bên lòng lời hứa: “nếu còn sống, chúng tao sẽ quay lại đưa chúng bay về quê”. Hàng chục năm qua, lời hứa ấy như là “món nợ” tình cảm đeo đẳng cuộc đời ông. Và mỗi năm, món nợ ấy cứ lớn dần, dằn vặt tâm tư ông. Cũng bởi lời hứa với đồng đội mà các cựu chiến binh (CCB) từng chiến đấu tại Lào đã có chuyến đi nặng ân tình, mang những đồng đội đã ngã xuống trở về quê hương.

Cuộc họp mặt của CCB Tiểu đoàn 43 bàn kế hoạch đi tìm đồng đội trên đất Lào

Ông Triền chia sẻ: “Vì lời hứa chưa thành hiện thực ấy mà tôi đã chủ xướng một cuộc họp mặt anh em cựu chiến binh Tiểu đoàn 43, đề xuất việc đi tìm đồng đội. Trước mắt là phải bằng mọi giá tìm và đưa 3 liệt sỹ Nguyễn Nam Giang (xã Hưng Lam, Hưng Nguyên, Nghệ An), Trần Quang Trung (xã Diễn Hạnh, Diễn Châu, Nghệ An) và Võ Văn Hùng (xã Thạch Sơn, Thạch Hà, Hà Tĩnh) về nước, vì chúng tôi biết rõ chỗ các anh ấy nằm.” Ông Triền nói.

“Bản Na-khon, huyện Mường-mọc, tỉnh Xiêng-khoảng là nơi chúng tôi đóng quân cách đây gần 50 năm, nay địa hình đã thay đổi toàn bộ, không thể nhận ra những dấu vết năm xưa. Hồi đó, chúng tôi chôn đồng đội thành hàng ngang, đầu quay về hướng Tổ quốc rồi đánh dấu bằng hai hòn đá bên hai gốc cây to, nhưng giờ đây cây đã bị chặt, núi đã được san thành những thửa ruộng bậc thang và không chỉ là hai hòn đá mà rất nhiều đá lổn nhổn nên rất khó tìm” - ông Triền cho biết thêm.

Trở lại Lào tìm mộ đồng đội cùng ông Triền, CCB Hoàng Hữu Tín (xã Diễn Lộc, Diễn Châu, Nghệ An) chia sẻ: “Gần 50 năm qua, đồng đội tôi nằm lại một nơi xa vắng, không người chăm sóc phần mộ. Chỉ nghĩ thế thôi là lòng lại quặn thắt khôn nguôi. Nơi chúng tôi an táng đồng đội cũng là nơi đơn vị đóng quân, tuy nhiên, “vật đổi sao dời”, giờ đây quay lại, chúng tôi không còn tìm được dấu vết cũ nữa”. Ông Tín bùi ngùi, mắt nhìn xa xăm.

Cùng đoàn đi hôm ấy còn có ông Lô Văn Núi, sống ở bản Thái Sơn 1, xã Môn Sơn, Con Cuông (Nghệ An). Trước những khó khăn trong quá trình tìm lại mộ đồng đội, ông Núi chợt nghĩ ra cách đi theo đường mòn dân công hỏa tuyến thuở trước để thuận lợi tìm kiếm hơn. Họ men theo lối mòn, cây cối cũng thay đổi nhiều, chỉ còn lại những lùm cây lúp xúp. Nhiều cây to đã bị đốn hạ.

Mãi đến ngày thứ 5, họ mới tìm thấy một mảnh vải tăng (bạt). Hy vọng đã được hé mở, cả nhóm mừng khôn kể xiết, họ cùng nhau đào toàn bộ khu ruộng thấp. Mỗi xẻng đất đều được anh em vò vụn ra để tìm di vật. Đến ngày thứ 6 thì phát hiện chiếc nhẫn rồi cái cúc và một chiếc răng.

Ông Lô Văn Núi nhớ lại: “Khi nhìn thấy dòng tên Võ Văn Hùng khắc trên chiếc nhẫn, nước mắt tôi tuôn trào. Một linh cảm kỳ lạ xuất hiện trong tôi. Trước nay, tôi chưa hề có cảm giác này. Tôi gào lên Hùng ơi, Trung ơi, Giang ơi, chúng tao sẽ đưa bay về.”

CCB Lô Văn Núi, cư trú ở huyện miền núi Con Cuông, Nghệ An

Phải mất 8 ngày chúng tôi mới tìm thấy, khai quật và bàn giao hài cốt 3 đồng đội lại cho phía Lào và Đội Quy tập hài cốt liệt sỹ tỉnh Nghệ An để đưa các anh về theo đúng nghi thức của Quân đội nhân dân Việt Nam”.

Nỗ lực của các ông đã mang đến cho thân nhân các liệt sỹ niềm hạnh phúc lớn lao. Ông Trần Văn Tý (xã Nghĩa Hội, Nghĩa Đàn, Nghệ An) - em trai của liệt sĩ Trần Quang Trung cho biết: “Gia đình tôi đã đi khắp nơi để tìm mộ anh mà không thấy. Vấn đề khó khăn là sau khi hoàn thành nghĩa vụ giúp Lào thì Tiểu đoàn 43, Trung đoàn 176 của anh trai tôi giải tán, sáp nhập với nhiều đơn vị khác của Quân khu 4 và Bộ CHQS tỉnh Nghệ An. Giấy báo tử của anh cũng chỉ ghi là “Hy sinh tại mặt trận phía Tây...”, vì vậy, việc tìm hài cốt của anh vô cùng khó khăn. Vậy mà đồng đội của anh ấy vẫn tìm thấy anh tôi.

Những nơi đồng đội nằm, địa hình đã thay đổi rất nhiều

Khi nhận được tin báo các đồng đội đã tìm được mộ anh, cả gia đình tôi vỡ òa trong hạnh phúc. Cám ơn các CCB nhiều lắm. Tình cảm và trách nhiệm của các CCB chính là bài học sâu sắc về tình đồng chí, đồng bào đối với con cháu chúng tôi”.

Ông Trịnh Đăng Hảo - nguyên Chính trị viên Tiểu đoàn 43, Trung đoàn 176

Gần 50 năm, một lời hứa giữa mênh mông rừng xanh nước bạn Lào đã được thực hiện. Hài cốt các anh đã được Đội Quy tập hài cốt liệt sỹ tỉnh Nghệ An đưa về nước bằng nghi thức trang trọng nhất của Quân đội Nhân dân Việt Nam. Sự trở về của các liệt sỹ dẫu có muộn màng nhưng vô cùng ý nghĩa đối với gia đình cũng như những đồng đội còn sống sau chiến tranh.

Lang Quốc Khánh